استفاده از کلید محافظ جان
در مدارهای تک فاز جریانی که از سیم های فاز و سیم های هادی خنثی عبور می کند یا هم برابر بوده و نباید هیچ جریانی از سیم ارت عبور نماید. در صورتی که سیم های فاز و نول با بدنه دستگاه اتصال برقرار کنند، جریانی که از فاز و نول عبور می کند با هم مغایرت پیدا می نمایند، به این اختلاف جریانی که در این سیم های فاز و نول به وجود می آید جریان نشتی گفته می شود.
البته جریان نشتی با توجه به نوع سیم کشی ساختمان و مدارهای داخلی دستگاه های الکترونیکی نیز میی تواند به وجود آید. وجود جریان نشتی می تواند خطر برق گرفتگی را به دنبال داشته باشد که برای جلوگیری از برق گرفتگی از کلید محافظ جان استفاده می شود. در این مطلب به آشنایی با محافظ جان به همراه مزایا و معایب آن پرداخته شده است.
یکی از اساسی ترین عوامل در بروز خسارات مختلف مانند برق گرفتگی، آتش سوزی و غیره در اماکن مختلفی مانند صنایع مختلف، اماکن مسکونی، تجاری، اداری و غیره رعایت نکردن مسائل ایمنی و عدم توجه به استانداردهایی است که برای برق کشی این اماکن وجود دارد.
محافظ جان نوعی کلید است که جریان سیم های رفت و برگشت را محاسبه و مقایسه کرده و در صورتی که تفاوت ولتاژی میان این سیم ها وجود داشته باشد منجر به قطع مدار می گردد. اختلاف پتانسیل در سیم های رفت و برگشت، بر اثر به وجود آمدن جریان نشت می باشد که این جریان توسط کلید محافظ جان یا RCD تشخیص داده شده و مدار را قطع نموده و از بروز آتش سوزی یا برق گرفتگی جلوگیری می نماید.
جریان نشتی می تواند از طریق اتصال بدن فردی که در تماس با زمین می باشد با قسمت برق دار مدار نیز به وجود آید که کلید محافظ جان می تواند از برق گرفتگی فرد جلوگیری نماید.
بر اساس حساسیتی که وجود دارد کلیدهای محافظ جان را در دو نوع خانگی و صنعتی طراحی و تولید کرده و در این اماکن به کار می برند که علاوه بر حفاظت جانی افراد موجب محافظت و جلوگیری از آسیب دیدن دستگاه ها و تجهیزات مختلف صنعتی نیز می گردد.
اساس کار کلید محافظ جان
نحوه عملکرد این کلیدها به گونه ای است که در صورتی که مجموع جریان های خروجی کلید با جریان های وارد شده به آن با هم برابر نباشند یعنی بخشی از جریان به جای این که از طریق رساناها به مدار برگردد توسط راه های دیگر مانند زمین به منبع وارد شود، کلید محافظ باعث قطع شدن جریان برق می گردد.
این مقدار جریان برگشتی به منبع ممکن است مقدار ناچیزی باشد اما در هر صورت می تواند سبب برق گرفتگی و آتش سوزی و آسیب به افراد باشد.
استانداردهایی که وجود دارد نشان می دهد که حداکثر مقدار جریانی که بدن یک فرد می تواند تحمل نماید میزان 30 میلی آمپر در مدت 200 میلی ثانیه است که کلید محافظ جان پیش از آن که این مقدار جریان به بدن فرد برسد مدار را قطع نموده و از بروز خطرات مختلف جلوگیری می کند.
البته سیستم های انتقال زمین نیز قادر به جلوگیری از رسیدن برق به بدن فرد و پیشگیری از بروز خطر می باشند اما تفاوتی که این سیستم با سیستم حفاظت جان دارد این است که در صورتی که نقص عایق در وسایل الکتریکی مختلف وجود داشته باشد سیستم انتقال زمین می تواند موثر واقع گردد اما این سیستم در صورتی که بدن فرد در تماس مستقیم با وسیله الکتریکی باشد قادر به انجام کار خاصی نمی باشد؛ اما کلیدهای محافظ جان قادر قطع جریان به محض تماس بدن با بدنه وسایل الکتریکی خواهند بود.
مزایای کلید محافظ جان چیست؟
همانطور که گفته شد کلید محافظ جان می تواند از آسیب های جانی و مالی در افراد و دستگاه ها و تجهیزات مختلف جلوگیری نماید. در صورتی که در بدنه وسایل الکتریکی و یا این که در سیستم سیم کشی ساختمان، نشتی جریان وجود داشته باشد، با گذشت زمان میزان این نشتی افزایش یافته و ممکن است سبب سوختن و آسیب دیدن وسایل برقی در منزل یا صنایع مختلف گردد.
به کار بردن کلید محافظ جان می تواند در کاهش مقدار هدر رفتن انرژی الکتریکی موثر واقع شده و و علاوه بر محافظت های جانی و مالی موجب صرفه اقتصادی نیز گردد.
نحوه نصب کلید محافظ جان
جهت نصب کلید محافظ جان نیاز است تا استانداردها و دستورالعمل هایی که برای نصب وجود دارد به صورت دقیق رعایت نموده تا نصب این قطعه به صورت صحیح انجام گیرد.
در ابتدا نیاز است تا میزان جریان نشتی که در محل نصب کلید محافظ جان وجود دارد را به وسیله آمپرمتر اندازه گیری نموده و اگر این میزان بیشتر از 20 درصد حساسیت جریان نشتی نامی کلید بود، کلید RCD را نصب نمود.
در کلیدهایی که دو پل می باشند سیم نول باید به ترمینالی که با علامت N مشخص شده است و سیم فاز به ترمینالی که با علامت L مشخص شده است متصل گردد.
